اکوکاردیوگرافی قلب | سونوگرافی قلب | اکو قلب

وکاردیوگرافی قلب اکوی قلب با استفاده از صدای صوتی (اولتروند) تصاویر زنده و دقیق از قلب تهیه می‌کند. با کمک آن می توانم وضعیت دریچه ها، دیواره ها، حفره های قلب و میزان خونرسانی را بررسی کنم. آن هم بدون کوچکترین درد یا تهاجم. اکوکاردیوگرافی قلب (اکوکاردیوگرافی) یکی از دقیق‌ترین، بی‌خطرترین و رایج‌ترین روش‌ها برای بررسی عملکرد و ساختار قلب است.

اکوکاردیوگرافی قلب چگونه انجام شود؟

در اکوکاردیوگرافی، پزشک یا تکنسین دستگاهی به نام پروب را روی قفسه سینه بیمار حرکت می‌دهد. این دستگاه بالا به سمت صوتی با فرکانس قلب می‌فرستد و بازتاب این دستگاه را می‌کند تا تصویری دقیق از ساختار و حرکت قلب روی مانیتور نمایش داده شود.

در بسیاری موارد، همراه با تصویر، صدای ضربان و جریان خون نیز شنیده می‌شود. این روش شبیه سونوگرافی است، اما مخصوص قلب و برای بررسی عملکرد دریچه‌ها، دیواره‌ها و حفره‌های قلب طراحی شده است.

انواع اکوکاردیوگرافی قلب

اکوکاردیوگرافی انواع مختلفی دارد که بسته به نیاز و شرایط بیمار توسط پزشک انتخاب می‌شود:

۱. اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک (TTE)

رایج‌ترین نوع اکو است که روی قفسه سینه انجام می‌شود. بیمار به پشت می‌خوابد و پروب روی سینه حرکت داده می‌شود.

۲. اکو مری (TEE) یا ترانس‌ازوفاژیال

در مواردی که تصاویر دقیق‌تری نیاز دارد، پروب از طریق دهان وارد مری می‌شود تا قلب را از نزدیک ببیند. مخصوصاً برای بررسی دریچه‌ها، لخته‌ها یا آسیب‌های بیماری کاربرد دارد.

3. اکو استرس (Stress Echo)

در این نوع، اکو در حین یا بعد از ورزش (یا تزریق دارو برای بالا بردن ضربان) انجام می‌شود تا عملکرد قلب در شرایط استرس‌زا بررسی شود.

4. اکو داپلر (دوپلر اکو)

برای بررسی جهت و سرعت جریان خون در قلب و کاربرد کاربرد دارد. در تشخیص نارسایی یا تنگی دریچه‌ها بسیار مفید است.

۵. اکو سه‌بعدی (3D Echo)

نسخه‌های پیشرفته‌ای از اکو است که تصاویر دقیق‌تری در سه بعد ارائه می‌دهد، مخصوصاً قبل از جراحی یا تعویض دریچه.

6. اکوکاردیوگرافی جنینی (اکوکاردیوگرافی جنینی)

اکوکاردیوگرافی جنینی برای بررسی قلب جنین در دوران بارداری استفاده می‌شود و تصاویر دقیق از ساختار و عملکرد قلب او می‌کند. این روش به تشخیص ناهنجاری‌های مادرزادی قلب جنین، ارزیابی رشد قلب و عملکرد آن، و برنامه‌ریزی مراقبت‌های پزشکی قبل و بعد از تولد کمک می‌کند.

۷. اکوکاردیوگرافی با کنتراست (Contrast Echocardiography)

برای تشخیص بیماری، بررسی مناطق با جریان خون کم یا مناطقی که با اکوکاردیوگرافی معمولی قابل مشاهده است، می‌شود. با تزریق مواد مخصوص (کنتراست)، تصاویر واضح‌تر و دقیق‌تری از حفره‌های قلب و جریان خون به دست می‌آید.

۸. اکوکاردیوگرافی با بافتی (Tissue Doppler Imaging – TDI)

برای بررسی عملکرد قلب، تشخیص نارسایی بیماری و اختلالات دیستولیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. حرکت دیوارهای قلب و سرعت آن‌ها با دقت اندازه گیری می‌شود تا عملکرد قلب به طور کامل ارزیابی شود.

اکوکاردیوگرافی قلب برای چه توصیه ای می‌شود؟

آکو روش بسیار ارزشمندی برای تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف است:

• درد یا فشار قفسه سینه
• تنگی نفس یا ضعفی
• بررسی دریچه‌های قلبی (تنگی، نارسایی)
• پیگیری بیماری‌های مادرزادی قلب
• ارزیابی عملکرد بطن‌ها
• بررسی وجود لخته، توده یا در قلب
• بررسی عملکرد قلب بعد از سکته قلبی یا جراحی

خواندن جواب اکو قلب: چگونه یک اکو قلب را تفسیر کنیم؟

1. بررسی ساختار قلب:

به اندازه بطن‌ها و دهلیزه‌ها نگاه کنید. بطن چپ و راست باید داشته باشید. بزرگ شدن یا کوچک بودن ممکن است نشانه بیماری باشد.

ضخامت دیواره‌ها را بررسی کنید؛ افزایش ضخامت می‌تواند نشان‌دهنده فشار خون بالا یا بیماری عضله قلب باشد.

2. بررسی عملکرد قلب:

کسر جهشی (Ejection Fraction – EF) را ببینید. EF نرمال معمولاً بین ۵۵ تا ۷۰٪ است. EF پایین نشان‌دهنده ضعف پمپاژ بطن چپ و احتمال نارسایی قلبی است.

حرکت دیواره‌ها (Wall Motion) باید یک نواحی با حرکت کم یا غیرطبیعی می‌تواند نشانه ایسکمی یا سکته قبلی باشد.

3. بررسی دریچه‌ها:

به باز و بسته شدن دریچه‌ها دقت کنید. جریان غیرطبیعی یا برگشت خون (Regurgitation) در داپلر ممکن است نشان‌دهنده نارسایی دریچه باشد.

4. بررسی جریان خون و فشارها:

نمودار داپلر جریان خون در دهلیزه ها و بطنها را نشان می دهد. سرعت بالای جریان ممکن است تنگی دریچه و سرعت پایین یا برگشت نشان‌دهنده نارسایی باشد.

فشار داخل قلب و خون معمولاً با مقایسه نرمال می‌شود.

5. گزارش کلی و یافته های غیرطبیعی:

اکثر جواب‌های اکو شامل بخش «نتیجه‌گیری» یا «Impression» هستند که یافته‌های مهم و غیرطبیعی را خلاصه می‌کنند.

اگر متوجه اصطلاحات مثل Hypertrophy، Regurgitation، Stenosis، Hypokinesia شدید، آن‌ها را با جدول مقایسه کنید تا شدت مشکل را بفهمید.

مزایای اکوکاردیوگرافی قلب

• غیر تهاجمی و بدون درد
• بدون نیاز به اشعه (برخلاف سی‌تی یا رادیوگرافی)
• نتایج فوری و قابل تفسیر در همان جلسه
• قابل انجام برای تمامی سنین، حتی جنین
• اطلاعات دقیق درباره اندازه قلب، ضخامت دیواره‌ها و کارایی دریچه‌ها

جدول تفاوت اکو با نوار قلب، آنژیوگرافی و اسکن هسته‌ای

آیا برای اکوی قلب نیاز به ویژگی خاصی دارد؟

برایکو معمولی (تراسیک)، نیاز به هیچ خاص تور نیست. اما برای اکو مری:

• ۴ تا ۶ ساعت قبل باید ناشتا باشید
• دندان مصنوعی باید خارج شود
• همراه داشتن فردی برای بازگشت به خانه توصیه می‌شود.

آیا انجام اکوکاردیوگرافی عوارض دارد؟

اکوکی گرافی قلب به‌عنوان یک روش بی‌طرف می‌شود و عارضه خاصی برای آن گزارش نشده است. در موارد نادر، اکو مری ممکن است باعث گلو درد یا تهوع موقت شود، که سریع می‌شود.

اکوکاردیوگرافی قلب در بارداری

سونوگرافی قلب یک روش کاملاً ایمان برای مادر و جنین می‌باشد که بدون تابش یا درد، تصاویر از قلب را فراهم می‌کند. در زنان باردار با علائم بیماری یا سندرم بیماری‌های مادرزادی، اکو به پزشک کمک می‌کند عملکرد قلب مادر را بررسی کرده و مشکلات احتمالی را شناسایی کند. همچنین این روش برای بررسی سلامت جنین (اکوی جنینی) بسیار مفید بوده و امکان تشخیص ناهنجاری‌های قلب مادرزادی را پیش از تولد می‌کند، تا مراقبت‌های لازم برای همان دوران بارداری برنامه‌ریزی شود.

چندید وقت یک داد؟

بسته به وضعیت بالینی، پزشک ممکن است توصیه به تکرار اکو در فواصل منظم کند:

• در بیماریهای پیشرونده دریچه‌ای: هر ۶ تا ۱۲ ماه
• بعد از سکته قلبی: معمولاً طی روزهای اولیه
• در بیماران مبتلا به بیماری نارسایی: به علائم و درمان
• در بیماران بدون علامت: معمولاً نیاز به تکرار مکر نیست.

جمع‌بندی

اکوکاردیوگرافی قلب یک روش دقیق، ایمن و غیر تهاجمی برای بررسی ساختار و عملکرد قلب است. با استفاده از پزشک اولتراسوند، می‌توان وضعیت دریچه‌ها، قلب، جریان خون و فشار داخل قلب را ارزیابی کرد. این روش در تشخیص، پیگیری و حتی بیماری‌های غربالگری بیماری‌های عارضه‌ای دارد.

اگر دچار تنگی نفس، درد سینه، بیماری مشترک بیماری یا علائم مشکوک هستید، انجام اکو می‌توان گامی حیاتی برای تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع باشد.

سوالات متداول درباره اکوکاردیوگرافی قلب

منابع:

mayoclinic.org